کد مطلب:43074 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:31

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فراز دوم تا چهارم خطبة شصت و نهم كه حضرت علي(ع) در سرزنش بعضي از يارانش ايراد فرموده، چيست؟

«كَمْ أَدْريكُمْ كَماتُداريَ الْبِكارُ الْعَمِدَةُ وَ الثِّيابُ الْمُتَداعِيَةُ كُلَّما حيصَتْ مِنْ جانِبٍ تَهَتَّكَتْ مِنْ آخَرَ» [اي مردم سست عنصر، چقدر و تا كي با شما مدارا كنم، آنچنانكه با شترهائي كه كوهان آنان كوفته شده است، مدارا مي‎شود و آنچنانكه با لباسهاي كهنه و پوسيده رفتار مي‎شود كه از هر طرف دوخته شود، از طرف ديگر دريده گردد].
چه كنم با شما! اگر با سختگيري قدرت و كيفرهاي رنج‎آور با شما مدارا كنم، استعدادهاي با ارزش و با عظمت‎تان تباه خواهد گشت. و ناتواني‎هايتان دردها بر دردهايم خواهد افزود. اگر رهايتان سازم و خود را از شما كنار بگيرم، در زباله‎دان حيوانيت غوطه‎ور خواهيد گشت. دست به اصلاح يكي از تباهي‎هاي شما مي‎زنم، بعد ديگري از شما مختل مي‎گردد و يا پاسخي هماهنگ نمي‎دهد!!
در آن هنگام كه شخصيت آدمي وحدت و استقامت خود را در حيات مادي يا معنوي از دست داد، مشمول تشبيه بسيار زيبا و عالي است كه اميرالمؤمنين(ع) در جملات مورد تفسير آورده است. اينگونه مردم را كه وحدت و استقامت و اعتدال شخصيتشان مختل گشته است، نه مي‎توان با قدرت سختگيري و كيفر اصلاح نمود و نه مي‎توان رهايشان ساخت، زيرا كاري كه از شمشير و كيفر برمي‎آيد به جز در افراد استثنائي كه طعم عدالت و رشد روحي را چشيده‎اند، چيزي جز جلوگيري موقت از بروز فساد نمي‎باشد، در اين‎صورت است كه رهبري كه خود را مكلف به تكليف الهي دربارة اصلاح مردم جامعة خود مي‎داند، رنج‎ها خواهد ديد و شب و روز به خود خواهد پيچيد. زيرا تلاش و كوشش يك رهبر الهي دربارة كساني كه نه زبانش را مي‎فهمند و نه حاضرند براي بهبود شخصيتشان گامي بردارند، به جائي نخواهد رسيد. اميرالمؤمنين(ع) در اين سخنان، درد آن مردم را با روشنترين بيان و تشبيه همه فهم بيان مي‎دارد:
قول و فعل بي‎تناقص بايدت
تا قبول اندر زمان پيش آيدت

سعيكم شتي تناقض اندريد
روز مي‎دوزيد و شب برميدريد

پراكندگي و غيرقابل محاسبه شدن گفتار و كردار جمعي از مردم [مانند يك فرد] ناشي از همان بيماري اختلال وحدت شخصيت و استقامت در مسير حيات مادي و معنوي است. از مختصات بسيار عمومي اين بيماري همان انعطاف منفي است كه در شكل اين جمله مورد آشنائي همة ما است: «اين‎طور است، ولي آنطور هم مي‎شود».

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 11
آية الله محمدتقي جعفري